नरक चतुर्दशी 2025: दिवाळीतील दुसऱ्या दिवसाची पवित्र परंपरा आणि धार्मिक महत्त्व
दिवाळी हा भारतातील सर्वात महत्त्वाचा सण आहे, जो प्रकाश, आनंद, समृद्धी आणि सकारात्मक उर्जेचे प्रतीक मानला जातो. चार दिवस चालणाऱ्या या सणात प्रत्येक दिवसाचे विशेष महत्त्व आहे. या सणाचा दुसरा दिवस म्हणजेच नरक चतुर्दशी अत्यंत पवित्र आणि धार्मिक दृष्ट्या महत्त्वाचा मानला जातो. या दिवशी अभ्यंग स्नान, फराळ, फटाके, दिवे लावणे आणि पूजा करून लोक आपल्या मनातील अंधकार नष्ट करण्याचा प्रयत्न करतात आणि जीवनात सकारात्मक ऊर्जा आणतात.
नरक चतुर्दशी म्हणजे काय?
म्हणजे नरक चतुर्दशी हा दिवस “नरकासुराचा वध होणारा दिवस” किंवा अंधकारावर प्रकाश आणि पापांवर पुण्याचा विजय साजरा करण्याचा दिवस आहे.
हा सण फक्त धार्मिक नाही, तर आपल्या मनातील नकारात्मक प्रवृत्तींवर विजय मिळवण्याचा संदेश देणारा आहे. अंधकार म्हणजे पाप, लोभ, राग, द्वेष आणि मत्सर; या दिवसाचे उद्देश आपल्या जीवनातील अंधकार दूर करून प्रकाशाचा अनुभव देणे आहे.
नरक चतुर्दशी का साजरी केली जाते?
नरक चतुर्दशीची परंपरा पौराणिक कथांवर आधारित आहे. पुराणानुसार:
या विजयाचा स्मरणार्थ हा दिवस साजरा केला जातो.
धार्मिक महत्त्व:
-
अंधकारावर प्रकाश आणि पापांवर पुण्याचा विजय दर्शवतो.
-
अभ्यंग स्नान, दिवे लावणे, पूजा यामुळे शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक शुद्धता मिळते.
-
कुटुंबासोबत सण साजरा करून सामाजिक ऐक्य वाढते.
दिवाळीतील क्रम
दिवाळी हा चार दिवसांचा सण आहे, ज्याचा प्रत्येक दिवसाची स्वतंत्र महत्त्वाची भूमिका आहे:
-
धनत्रयोदशी / धनतेरस – संपत्ती आणि आरोग्यासाठी पूजन, सोनं-चांदी खरेदी
-
नरक चतुर्दशी – अंधकारावर विजय, अभ्यंग स्नान, पूजा, फराळ, फटाके
-
लक्ष्मी पूजन – श्रीलक्ष्मीची पूजा करून घरात समृद्धीची स्थापना
-
भाऊबीज – भाव-बहिणीच्या नात्याचा उत्सव, बंधुत्व साजरे करणे
नरक चतुर्दशी दिवाळीचा दुसरा दिवस असल्याने, हा दिवस दिवाळीच्या सणातील महत्वाचा सुरूवातीचा टप्पा मानला जातो.
नरक चतुर्दशीचे धार्मिक महत्त्व
1. अभ्यंग स्नान
अभ्यंग स्नान हा नरक चतुर्दशीच्या दिवशी केला जाणारा प्रमुख धार्मिक विधी आहे.
-
सकाळी लवकर उठून तूप किंवा औषधी तेलाने अंग मळणे
-
नंतर गरम पाण्याने स्नान करणे
-
या क्रियेमुळे शरीर शुद्ध होते, रक्ताभिसरण सुधारते, मानसिक ताण कमी होतो आणि मन शांत होते
2. श्रीकृष्ण आणि सत्यभामाची पूजा
-
नरकासुर वध करणाऱ्या भगवान श्रीकृष्ण आणि सत्यभामांची पूजा केली जाते.
-
यामुळे भक्ती, आध्यात्मिक ताकद आणि मानसिक स्थैर्य वाढते.
3. दिवे लावणे
-
घरातील प्रत्येक कोपऱ्यात दिवे लावले जातात.
-
अंधकार नष्ट करून प्रकाशाची स्थापना दर्शवते.
-
हे दिवे केवळ प्रकाशासाठी नाही, तर सकारात्मक ऊर्जा आणि शुभ संकेत निर्माण करण्यासाठी आहेत.
अभ्यंग स्नानाचा आरोग्यसंपन्न लाभ
अभ्यंग स्नान केवळ धार्मिक नाही, तर आरोग्याशी देखील संबंधित आहे:
-
त्वचा मऊ आणि तजेलदार होते.
-
रक्ताभिसरण सुधारते.
-
मानसिक ताण कमी होतो आणि शरीराला ताजेतवाने वाटते.
-
दिवसभर उर्जा टिकवण्यास मदत होते.
फराळ आणि फटाके
नरक चतुर्दशीच्या दिवशी पारंपरिक फराळ आणि फटाके देखील महत्त्वाचे आहेत:
फराळ
-
लाडू, शेव, चिवडा, नारळाचे लाडू
-
हे पदार्थ केवळ चवसाठी नाही, तर पारंपरिक आणि सांस्कृतिक संकेत देखील दर्शवतात
फटाके
-
अंधकार नष्ट करण्याचे प्रतीक
-
उत्साह, आनंद आणि सणाचा रंग वाढवतात.
-
मुलांसाठी आनंदाचे क्षण निर्माण करतात.
नरक चतुर्दशीचे सामाजिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व
-
कुटुंबासोबत साजरा करणे: अभ्यंग स्नान, पूजा, फराळ बनवणे आणि दिवे लावणे
-
संस्कार आणि परंपरा: मुलांना सणांची माहिती आणि श्रद्धा आत्मसात करणे
-
सकारात्मक संदेश: अंधकारावर विजय, सकारात्मक विचारांचा प्रसार, समाजातील ऐक्य वाढवणे
-
सामाजिक बंधुत्व: नातेवाईक आणि मित्रांसोबत आनंद साजरा करणे
दिवाळीतील दुसऱ्या दिवशी काय करावे?
-
सकाळी लवकर उठणे – शुभ मुहूर्तानुसार पूजा सुरू करणे
-
अभ्यंग स्नान करणे – शरीर आणि मन शुद्ध करणे
-
दिवे लावणे – घर आणि मन स्वच्छ ठेवणे
-
फराळ बनवणे आणि वाटप करणे – कुटुंब आणि मित्रांसोबत आनंद वाटणे
-
श्रीकृष्ण, सत्यभामा आणि यमराजाची पूजा करणे
-
फटाके फोडणे – उत्साह वाढवणे आणि अंधकारावर विजय दर्शवणे
नरक चतुर्दशी हा दिवस फक्त दिवाळीतील दुसरा दिवस नाही, तर अंधकारावर प्रकाश, पापांवर पुण्य आणि अंतर्गत नकारात्मक प्रवृत्तींवर विजय मिळवण्याचा संदेश आहे.
या दिवशी अभ्यंग स्नान, पूजा, फराळ, फटाके आणि दिवे लावल्याने आपल्याला शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक शुद्धता मिळते.
नरक चतुर्दशी आपल्याला शिकवते की खरा विजय बाह्य शत्रूवर नाही, तर आपल्या आतल्या अंधकारावर मिळवायचा असतो.
🔹 FAQs
1. नरक चतुर्दशी म्हणजे काय?
→ नरकासुर वधाच्या स्मरणार्थ आणि अंधकारावर प्रकाशाचा विजय दर्शवण्यासाठी साजरी केली जाणारी दिवाळीतील दुसरी सण.
2. नरक चतुर्दशी का साजरी केली जाते?
→ नरकासुराचा वध करून पापांवर विजय मिळवण्याचा आणि सकारात्मक विचार प्रसारित करण्याचा संदेश.
3. अभ्यंग स्नान का करतात?
→ शरीर आणि मन शुद्ध करण्यासाठी तसेच आरोग्य सुधारण्यासाठी.
4. फराळ काय बनवतात?
→ लाडू, शेव, चिवडा, नारळाचे पदार्थ बनवले जातात.
5. दिवाळीतील दुसऱ्या दिवशी काय करावे?
→ अभ्यंग स्नान, पूजा, दिवे लावणे, फराळ बनवणे, फटाके फोडणे आणि कुटुंबासोबत आनंद साजरा करणे.
धनत्रयोदशी 2025: दिवाळीच्या प्रारंभाचा शुभ दिवस, परंपरा, श्रद्धा, समृद्धी, आरोग्य आणि नव्या आरंभाचा सण
